روانشناسی سرمایه

این مقاله برداشت آزادی از کتاب «Trading for living» نوشته «دکتر الکساندر الدر»، است و سعی شده است که مطالب آن به زبان ساده و همراه با تجربیات شخصی و کاربردی بیان شود. در ادامه بخشی از مطالب مطرح شده در این کتاب را می‌خوانید.

-آیا واقعاً می‌خواهید موفق شوید؟

روانشناسی سرمایه :

من دوست چاقی دارم که سالهاست تصمیم به رژیم گرفتن دارد. دوست من همیشه سعی می‌کند که در مقابل دیگران رژیمش را رعایت کند اما من بارها او را در حین خوردن تکه بزرگی از کیک یا بسته بزرگ چیپس گیر انداخته‌ام. رفتار او بسیار شبیه رفتار سرمایه گذارهایی است که میگویند می‌خواهیم موفق باشیم اما دایما اشتباهات خود را تکرار می‌کنند و سعی می‌کنند با لاپوشانی اشتباهاتشان از دیگران خود را از سرزنش برهانند.

دورغ گفتن به دیگران بد است اما دروغ گفتن به خود ناامید کننده است. درحالی که کتابفروشی ها مملو از کتب لاغری است، چگونه این همه آدم چاق مصمم به لاغر شدن وجود دارد؟ در مورد سرمایه گذاری هم داستان همین است.

در این مباحث خواهیم کوشید به جنبه‌های روانشناسی سرمایه گذاری بپردازیم. ما دانش روانشاسی سرمایه گذاری را به شما می‌دهیم اما تنها کسی که می‌تواند نیروی محرکه استفاده از این دانش را به شما دهد، خود شمایید.

-روانشناسی کلید موفقیت است

شما ممکن است تحلیلگر تکنیکی یا فاندامنتال باشید. ممکن است بر مبنای اخبار سرمایه گذاری کنید یا اقتصاد جهانی را خوب بفهمید اما یادتان هست آخرین باری که سرمایه گذاری کردید چه احساسی داشتید؟ نگران بودید یا می‌ترسیدید؟ این احساسات هزاران سرمایه گذار مانند شماست که بازار را حرکت می‌دهد.

از ترن هوایی پیاده شوید

اکثر سرمایه گذارها همیشه منتظر موقعیت مناسبند اما به محض ورود به سرمایه گذاری منطق را به کناری گذاشته و اسیر احساسات می‌شوند. آن‌ها با سوار شدن در ترن هوایی احساسات، تمام ملزومات برد را فراموش می‌کنند و مهار عقلشان را به دست احساسات می سپرند و اینجاست که سرمایه گذار با نداشتن کنترل روی خودش، کنترل سرمایه گذاریش را هم از دست می‌دهد.

تمام سرمایه گذارهای موفق، به نقش کنترل احساسات واقف هستند. تنها بازنده‌ها هستند که نقش احساسات فردی و جمعی را انکار می‌کنند.

برای موفقیت باید دنیا را همانگونه که هست دید و با چشمان باز سرمایه گذاری کرد، روندها را شناخت و وقت و سرمایه را با رؤیاپردازی هدر نداد.

سرمایه گذاری موفق بر سه پایه استوار است: روانشناسی، تحلیل بازار (سیستم سرمایه گذاری) و مدیریت سرمایه. در ابتدا به روانشناسی فردی یک سرمایه گذار خواهیم پرداخت. سپس روانشناسی جمعی را بررسی می‌کنیم. روانشناسی جمعی عاملی است که کمک می‌کند دلایل حرکت بازار را بهتر درک کنیم. در ادامه با مثالهایی از نقش روانشناسی جمعی را در آنها نشان خواهیم داد. هرچند دکتر الدر در کتابهای خود به بررسی تحلیل تکنیکال و مدیریت سرمایه پرداخته است اما به دلیل اینکه این قسمتها در مباحث خاص خود در سایت مورد بررسی قرار می‌گیرند، از آنها صرف نظر می‌کنیم.

بازی با جمع منفی

بر خلاف آنچه تصور می‌شود، بازارهای مالی از جمله بازار ارز بین الملل بازی جمع صفر نیستند. در بازی جمع صفر، برنده مالک همه پول بازنده است. مانند زمانی که من و شما شرط می‌بندیم که اگر یورو بالا رفت شما ۱۰ دلار به من بدهید. اگر یورو بالا برود شما ۱۰ دلار ضرر کرده‌اید و من ۱۰ دلار سود. اما در بازار ارز بین الملل مقداری از پول سهم بروکر (کارگزار یا بانک واسط) است.

برای مثال شما ۱۰۰۰ سهم از سهام فولاد مبارکه را از من خریداری می‌کنید. شما خریدار هستید و من فروشنده. فرضاً من این سهام را ۱۰۰۰ تومان به ازای هر سهم به شما می‌فروشم که در مجموع می‌شود یک میلیون تومان. اگر این معامله مستقیماً بین من و شما انجام شود، شما یک میلیون پرداخت کرده و من هم یک میلیون دریافت می‌کنم که این معامله جمع صفر است. اما در واقعیت نمی‌توان سهام را مستقیم بین دو شخص معامله کرد و نیاز به حضور کارگزار به عنوان واسطه مالی در این معامله خواهیم داشت. طبق قواعد کارگزار از خریدار ۰٫۴۸ درصد کارمزد می‌گیرد یعنی شما برای خرید سهام یک میلیون تومانی، یک میلیون و چهار هزار و هشتصد تومان می‌پردازید و آن طرف هم من فروشنده باید ۰٫۵۲ درصدکارمزد بپردازم یعنی برای سهام یک میلیون تومانی ۹۹۴٫۲۰۰ تومان دریافت خواهم کرد. اینجاست که با ورود کارگزار و دریافت ۱۰ هزار تومان کارمزد از طرفین، معامله دیگر جمع صفر نیست و جمع منفی است.

بنابراین به دلیل هزینه‌هایی معامله، معاملاتی که از روی شانس انجام شود در بلند مدت احتمال موفقیت آن کمتر از ۵۰ درصد خواهد بود و زیان ده می‌شود.

الف) روانشناسی فردی

-چرا سرمایه گذاری کنیم؟

شروع کردن به سرمایه گذاری کار آسانی است. وقتی موفق می‌شویم در آسمان پرواز می‌کنیم و ناگهان بشکستمی خوریم و همه چیز خراب می‌شود.

مردم برای دلایل گوناگونی سرمایه گذاری می‌کنند، برخی منطقی وبسیاری غیرمنطقی. ازدیدبرخی از افراد سرمایه گذاری فرصتی برای یکشبه پولدارشدن است. پول برای بسیاری از مردم سمبل آزادی است. اگربدانیدچگونه سرمایه گذاری کنید، آزادمیشویدومی توانیدساعات کارتان دست خودتان باشد.. سرمایه گذاری ترکیب فوق العاده ای از بازیهای فکری است. اگر ریسک پذیر هستید پتانسیل سرمایه گذار شدن هم دارید.

سرمایه گذاران خوب افراد پرکار و کوشایی هستند که بر خلاف تصور اکثریت جامعه، هدفشان پولدار شدن نیست. هدف آنها خوب سرمایه گذاری کردن است. بالطبع اگر خوب سرمایه گذاری کنند، پول هم در می‌آورند. اما آنها بیشتر به دنبال رسیدن به شخصیت بالاتری به عنوان سرمایه گذار هستند.

یک سرمایه گذار موفق به من می‌گفت که اگر من سالی نیم درصد باهوشتر بشوم، نابغه از دنیا می‌روم. سرمایه گذار دیگری به من می‌گفت: اگر صبح در کنار دست من نشسته باشی نمی‌توانی بگویی من ۲۰۰۰ دلار در سود هستم یا زیان. او در واقع به مرحله‌ای از توانایی در روانشناسی فردی رسیده که تحت تأثیر برد یا باختش قرار نمی‌گیرد.

-خیال پردازی یا واقع بینی؟

سرمایه گذار موفق واقع گراست. او به دقت آنچه در بازار رخ می‌دهد را بررسی می‌کند و میانبر نمی‌زند. آماتورها بر اساس خیال پردازی‌هایشان سرمایه گذاری می‌کنند. آن‌ها بعد از چند بار شکست به جای پخته شدن مانند کودکانی رفتار می‌کنند که شب از ترس روح در اتاقشان نمی‌خوابند. زیان برای آنها همان روح ترسناک شبانه است. سرمایه گذار موفق باید خیال پردازی‌هایش را بشناسد و بر آنها غلبه کند.

افسانه فکری

بازندگان فکر می‌کنند برندگان به اطلاعات مخفی خاصی دسترسی دارند. آن‌ها به دنبال سیستمهایی هستند که «همیشه» درست جواب می‌دهند و هزاران دلار در این راه خرج می‌کنند. بازندگان نمی‌دانند سرمایه گذاری کردن ساده‌تر از خیلی حرفه‌ها مثل جراحی، ساخت پل و وکالت است. اکثر برندگان باهوش هستند اما تعداد کمی از آنها نابغه هستند.

بسیاری از بازندگان فکر می‌کنند با داشتن حساب‌های بزرگ‌تر و حجم سرمایه گذاری بیشتر موفق می‌شوند. مشکل آنها کمی سرمایه‌شان نیست. مشکل آنها توسعه نیافتگی فکریشان است. آن‌ها فکر می‌کنند در ابتدا باید چند بار شکست بخورندتا در نهایت موفق شوند، مانند اینکه از جراحی انتظار داشته باشیم قبل از آنکه بتواند با موفقیت آپاندیس کسی را بیرون آورد چندین نفر را بکشد.

بنابراین هرگز از اصول مدیریت سرمایه عدول نکنید.

سرمایه گذاری با چشمان تمام بسته!

هر سرمایه گذاری باید در هر سه زمینه روانشناسی، تحلیل بازار (سیستم سرمایه گذاری) و مدیریت سرمایه استاد شود. لنگ زدن در یکی از این سه شما را به زمین خواهد زد. این‌ها سه پایه یک صندلی هستند. بازندگان صندلیشان را بر یک یا حداکثر دو پایه بنا می‌کنند و البته به سیستم سرمایه گذاری توجه زیادی دارند.

سرمایه گذاریهای شما باید بر اساس قوانین محکم بنا شده باشد. به عنوان یک سرمایه گذار باید احساساتتان را حین سرمایه گذاری تحلیل کنید و مطمئن براساس عقل و منطق و نه احساسات عمل کنید. باید آنقدر مدیریت سرمایه‌تان خوب باشد که چند شکست پشت سر هم نتواند شما را از بازار بیرون کند. سرمایه گذاری با چشمان تمام بسته ممکن نیست. با چشم باز سرمایه گذاری کنید.

-روانشناسی در سرمایه گذاری

احساسات شما اثر مستقیم و غیر قابل انکاری برروی حسابتان دارند. ممکن است شما بهترین سیستم سرمایه گذاری را داشته باشید اما اگر در زمان سرمایه گذاری احساس ترس، غرور یا نگرانی داشته باشید، حسابتان لطمه خواهد دید. زمانی که احساس سرخوشی قماربازانه یا ضعف مذبوحانه به شما دست می‌دهد، سرمایه گذاری را متوقف کنید. موفقیت و شکست شما بعنوان یک سرمایه گذار کنترل احساسات شمابستگی دارد. در زمان سرمایه گذاری شما با هوشمندترین افکار دنیا رقابت می‌کنید. زمین رقابت به سمت شما شیبدار است تا شرایط شکست شما فراهم شود. اگر شما احساساتتان را در این امر دخیل کنید که دیگر شکست شما حتمی است. مسئولیت سرمایه گذاری کاملاً با شماست.